Διδακτική ενότητα: Παρακίνηση - Μέθοδοι και τεχνικές

Η υλοποίηση του έργου και η επίτευξη των στόχων στις επιχειρήσεις ή τους οργανισ-μούς εξαρτάται κυρίως από τους ανθρώπους.
Η παρακίνηση των εργαζομένων έχει στόχο να αναλάβουν ευθύνες, να καταβάλουν προσπάθειες, να ανταποκρίνονται στα καθήκοντά τους, να υλοποιούν έργο, να πετυχαίνουν στόχους και γενικά να αποδίδουν. Κάθε επιχείρηση, προκειμένου να εξασφαλίζει τη διάθεση των εργαζομένων για υψηλότερη απόδοση, πρέπει να δημιουργεί τα κατάλληλα κίνητρα.

Μέθοδοι παρακίνησης

Οι θεωρίες της παρακίνησης οδήγησαν στην εφαρμογή διαφόρων µεθόδων και τεχνικών. Οι σημαντικότερες είναι:

- Οι πρόσθετες αµοιβές για παραγωγικότητα (πριµ παραγωγικότητας).

- Οικονοµικά βραβεία (bonus) επίτευξης στόχων.

- Οι µισθολογικές προαγωγές ανάλογα µε τις επιδόσεις.

- Η συµµετοχή στα κέρδη της εταιρείας.

- Τα µη οικονοµικά βραβεία (π.χ. έπαινοι, σύµβολα αναγνώρισης κλπ.).

- Ο σχεδιασµός και η εναλλαγή των θέσεων εργασίας των εργαζοµένων σε τακτά χρονικά διαστήµατα, ώστε να µειώνεται η ρουτίνα και η µονοτονία.

- Η συµµετοχή των εργαζοµένων στη λήψη αποφάσεων.

- Η ανάθεση δελεαστικών στόχων στους εργαζόµενους.

- Οι κοινωνικές δραστηριότητες.

Τεχνικές παρακίνησης

Η συµπεριφορά του προϊσταμένου παίζει σηµαντικότατο ρόλο στην παρακίνηση των εργαζοµένων. Ενδεικτικές ενέργειές του είναι:

- Η αναγνώριση της καλής προσπάθειας και της απόδοσής τους σε καθηµερινή βάση.

- Η δηµιουργία καλού κλίµατος στην οµάδα.

- Η εκτίµηση και ο σεβασµός που τους δείχνει.

- Η ενδυνάµωση της αυτό-εκτίµησης των συνεργατών του, µε την επισήµανση των θετικών τους στοιχείων και της σηµαντικότητας της εργασίας που κάνουν.

- Η συνεχής εξέλιξη των συνεργατών του.

- Η ελευθερία των πρωτοβουλιών που τους παρέχει και η ενθάρρυνση για συµµετοχή µε ιδέες και προτάσεις.

Ερωτήσεις σωστού - λάθους

α) Η σπάνια εναλλαγή των θέσεων εργασίας των εργαζομένων μειώνει τη ρουτίνα.

β) Οι σταθερές αμοιβές αυξάνουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων.

γ) Η αναγνώριση της επίδοσης του εργαζομένου από τον προϊστάμενο του είναι κίνητρο για να συνεχίσει να εργάζεται αποδοτικά.

Να βάλετε σε κύκλο την σωστή απάντηση

Μία από τις μεθόδους παρακίνησης είναι και:

α) η συμμετοχή στα κέρδη της εταιρείας

β) η δημιουργία καλού κλίματος στην ομάδα

γ) η αναγνώριση της απόδοσης των εργαζομένων

δ) οι πολιτικές της επιχείρησης

Διοίκηση Ολικής Ποιότητας

Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (Total Quality Management) αποτελεί την απάντηση των επιχειρήσεων και των οργανισμών στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος για υψηλή ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών.

Είναι ουσιαστικά μια φιλοσοφία και ένα σύστημα οργάνωσης και διοίκησης, όπου το κάθε τι πραγματοποιείται από την αρχή σωστά, το οποίο απαιτεί:

• Την εκπαίδευση και την ανάπτυξη των γνώσεων, των ικανοτήτων και κυρίως της νοοτροπίας των εργαζομένων
• Την εισαγωγή τέτοιων διαδικασιών, συστημάτων και λειτουργιών δράσης που εξασφαλίζουν την ποιότητα (για παράδειγμα, το ISO είναι ένα σύστημα με το οποίο πιστοποιείται η εφαρμογή αυτών των διαδικασιών).
• Τη δημιουργία ομάδων εργαζομένων (γνωστές ως κύκλοι ποιότητας) οι οποίοι σε τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. μια φορά το μήνα για δύο ώρες), και αφού πρώτα έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα, συσκέπτονται, με σκοπό να προτείνουν βελτιώσεις σε οτιδήποτε αφορά την εργασία τους, τα εργαλεία, τα υλικά, τις διαδικασίες, τις μεθόδους, τα προϊόντα, τις υπηρεσίες κτλ.

Διδακτική ενότητα: Βασικά εμπόδια επικοινωνίας

Επικοινωνία είναι η διαδικασία µε την οποία ένας ποµπός Α (άνθρωπος, οµάδα) µεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες, συναισθήµατα και ενέργεια σε ένα δέκτη Β (άνθρωπο, οµάδα), µε στόχο να ενεργήσει πάνω του µε τρόπο, ώστε να προκαλέσει σ’ αυτόν την εµφάνιση ιδεών πράξεων, συναισθηµάτων, ενέργειας και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συµπεριφορά του.

Είναι το µέσο µε το οποίο οι άνθρωποι συνδέονται, σχηµατίζουν οµάδες ή οργανώσεις, συνεργάζονται και πετυχαίνουν κοινούς στόχους. Παρά τον καθοριστικό της ρόλο, δίνεται λίγη σημασία σ’ αυτή, τόσο σε επίπεδο εκπαίδευσης, όσο και σε επίπεδο διοικητικής πρακτικής.

Βασικά εµπόδια επικοινωνίας

Τα εµπόδια αφορούν όλα της τα στάδια και πηγάζουν τόσο από τον ποµπό και το δέκτη όσο και από το περιβάλλον µέσα στο οποίο αυτή πραγµατοποιείται. Μια σύντοµη παρουσίαση των εµποδίων που αφορούν τον ποµπό, το δέκτη και το περιβάλλον είναι:

1. Ασαφείς στόχοι

Όταν ο στόχος της επικοινωνίας είτε σε επίπεδο ατόµου είτε σε επίπεδο επιχειρήσεων δεν είναι σαφής και συγκεκριµένος, τότε είναι λογικό να µην είναι αποτελεσµατικός.

2. Μη σωστά µηνύµατα

Συχνά από πίεση χρόνου αλλά και για άλλους λόγους (αδιαφορία, ικανότητες κτλ.), ο ποµπός δε διαµορφώνει σωστά µηνύµατα, δηλαδή δεν εµπεριέχουν ακριβώς αυτό που επιθυµεί να µεταβιβάσει ή είναι δύσκολο να κατανοηθούν από το δέκτη. Συνήθη προβλήµατα που παρουσιάζονται στα µηνύµατα είναι η ασάφεια, η µη ακρίβεια, η έλλειψη πληρότητας, περιεκτικότητας, συντοµίας και ορθότητας και γενικά η κακή τους κωδικοποίηση.

3. Κακή επιλογή χρόνου και χώρου

Ο ποµπός συνήθως είναι αυτός που καθορίζει το χρόνο και το χώρο της επικοινωνίας. Η κακή επιλογή και των δύο µειώνει σηµαντικά την αποτελεσµατικότητα της επικοινωνίας.

4. Κακή επιλογή τρόπου και µέσου

Εµπόδιο στην αποτελεσµατική επικοινωνία αποτελούν οι κακές επιλογές του ποµπού σε ό,τι αφορά τον τρόπο (γραπτή, προφορική, οπτική) και τα µέσα (λόγος, τόνος, σώµα, τηλέφωνο κτλ.). Για κάθε στόχο, µήνυµα, συνθήκες κτλ. επικοινωνίας υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι και µέσα.

5. Έλλειψη ενδιαφέροντος / απροσεξία

Συχνά παρατηρείται έλλειψη ενδιαφέροντος, διάθεσης, αλλά και ικανοτήτων του δέκτη να συγκεντρώνει την προσοχή του στο µήνυµα που του µεταβιβάζει ο ποµπός. Αυτό έχει συνέπεια να µη συλλαµβάνεται ή να συλλαµβάνεται λανθασµένα ένα µέρος του µηνύµατος και να αλλοιώνεται το περιεχόµενό του. Συγχρόνως αποθαρρύνει τον ποµπό να εκφραστεί και να συνεχίσει την επικοινωνία.

6. Βιαστικά συµπεράσµατα

Αρκετές φορές το άτοµο ως δέκτης έχει την τάση, από έλλειψη υποµονής και πίεση χρόνου, να βγάζει βιαστικά συµπεράσµατα σε ό,τι αφορά το νόηµα του µηνύµατος που του µεταβιβάζεται, πριν ακόµη ο ποµπός ολοκληρώσει τη µετάδοσή του. Αυτή η ενέργεια γίνεται εµπόδιο στην αποτελεσµατική επικοινωνία, ιδιαίτερα στο χώρο των επιχειρήσεων όπου η πίεση του χρόνου συνήθως είναι σηµαντική.

7. Προδιάθεση / προκατάληψη

Κάθε άνθρωπος χαρακτηρίζεται λίγο ή πολύ από προδιαθέσεις και προκαταλήψεις έναντι άλλων ανθρώπων. Αυτό έχει συνέπεια να µη δίνεται προσοχή στο πραγµατικό νόηµα του µηνύµατος, αλλά να διαστρεβλώνεται.

8. Υπερευαισθησία

Ένα σηµαντικό εµπόδιο είναι η υπερευαισθησία που χαρακτηρίζει κάποια άτοµα ως προς ορισµένες λέξεις, φράσεις ή γεγονότα. Αυτό τα κάνει να συγκεντρώνουν την προσοχή τους κυρίως σ’ αυτά τα σηµεία του µηνύµατος και να µη δίνουν προσοχή ή σηµασία στα υπόλοιπα, χάνοντας έτσι ένα σηµαντικό µέρος του νοήµατος.

9. Διαφορετικές αντιλήψεις

Οι διαφορετικές αντιλήψεις των ανθρώπων οδηγούν σε διαφορετικές αξιολογήσεις και ερµηνείες των ίδιων µηνυµάτων, µε συνέπεια να δηµιουργούνται σηµαντικά εµπόδια στην επικοινωνία.

10. Σχέσεις µεταξύ ποµπού και δέκτη

Οι ανθρώπινες σχέσεις, οι σχέσεις εξουσίας, η κοινωνική και διοικητική θέση καθώς και οι σχέσεις συµφερόντων δυσχεραίνουν την επικοινωνία.

11. Δοµές / διαδικασίες

Η στεγανοποίηση των διαφόρων τµηµάτων, τα πολυάριθµα επίπεδα, οι περίπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες ροής των πληροφοριών, οι ανελαστικοί γραπτοί και άγραφοι κανόνες και κανονισµοί επικοινωνίας (συµβούλια, επιτροπές, συναντήσεις, ακροάσεις, έγγραφα, κ.λπ.) δε διευκολύνουν τους ανθρώπους να επικοινωνούν αποτελεσµατικά.

12. Υπερφόρτωση

Ο µεγάλος όγκος πληροφοριών που δέχεται καθηµερινά κάθε άνθρωπος σε συνδυασµό µε το χρόνο και τις ικανότητες σύλληψης, ερµηνείας και αξιοποίησής τους, συχνά αποτελεί εµπόδιο στην επικοινωνία.

Συνήθεις συνέπειες του εµποδίου αυτού είναι:

Η αδυναµία του ανθρώπου να συλλάβει και να επεξεργαστεί ένα µέρος αυτών,

Η λανθασµένη επεξεργασία,

Η καθυστερηµένη επεξεργασία,

Η επιλεκτική σύλληψη και

Η αποφυγή πληροφοριών.

13. Οι κώδικες

Η αποτελεσµατική επικοινωνία απαιτεί τη συνειδητοποίηση από τους συνοµιλητές των διαφορών που υπάρχουν σε επίπεδο κωδίκων. Η προσπάθειά τους για την ελαχιστοποίηση αυτών είναι αναγκαία.

Διοικητικές λειτουργίες (Διεύθυνση) - Ερωτήσεις ανάπτυξης

1. Ποια από τα παρακάτω στοιχεία αποδίδονται στον ηγέτη και ποια στον προϊστάμενο;

Αναδεικνύεται, διορίζεται, διαχειρίζεται, περνά όραμα, καινοτομεί, στηρίζεται στην τυπική εξουσία.

2. Ο αποτελεσματικός ηγέτης θα πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τη δύναμη και την εξουσία που διαθέτει και τις πηγές από όπου τις αντλεί. Να αναπτύξετε τις βασικές πηγές δύναμης του ηγέτη.

3. Από τις βασικές πηγές της δύναμης του ηγέτη, να περιγράψετε τη δύναμη της ανταμοιβής και της τιμωρίας.

4. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν την ηγετική συμπεριφορά ενός ατόμου;

5. Από τα μέσα που χρησιμοποιεί ο ηγέτης για να επηρεάσει, να καθοδηγήσει και να παρακινήσει τα μέλη της ομάδας του, να περιγράψετε την επιρροή και την εξουσία και επιπλέον να αναφέρετε (χωρίς να αναπτύξετε) τις βασικές πηγές δύναμης του αποτελεσματικού ηγέτη.

6. Να περιγράψετε το δημοκρατικό πρότυπο συμπεριφοράς του ηγέτη. Σε ποιους εργαζόμενους είναι περισσότερο κατάλληλη αυτή η συμπεριφορά και ποια αποτελέσματα έχει;

7. Να περιγράψετε το αυταρχικό πρότυπο συμπεριφοράς του ηγέτη. Ποια είναι τα μειονεκτήματά του; Πότε θεωρείται ενδεδειγμένος αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς;

8. Με βάση το κριτήριο του συνολικού προσανατολισμού της συμπεριφοράς του ηγέτη, να περιγράψετε τη συμπεριφορά του ηγέτη που είναι «προσανατολισμένη στα καθήκοντα».

9. Να περιγράψετε τα τρία βασικά πρότυπα ηγεσίας με κριτήριο τον τρόπο λήψης αποφάσεων από τον ηγέτη.

10. Να περιγράψετε τις βασικές διαστάσεις της ηγετικής συμπεριφοράς με κριτήριο το συνολικό προσανατολισμό της συμπεριφοράς του ηγέτη.

11. Να κατατάξετε τις επόμενες ανθρώπινες ανάγκες σύμφωνα με την πυραμίδα του Α. Μaslow:

i. Κοινωνικές ανάγκες

ii. Ανάγκες ασφάλειας

iii. Ανάγκες αναγνώρισης

iv. Φυσιολογικές ανάγκες

v. Ανάγκες αυτοολοκλήρωσης

12. Να περιγράψετε τις φυσιολογικές - βιολογικές ανάγκες, τις ανάγκες για ασφάλεια και τις ανάγκες ολοκλήρωσης, όπως αυτές αναφέρονται στη θεωρία του Α. Maslow.

13. Ποιες ανθρώπινες ανάγκες εντάσσει ο Α. Maslow στις κοινωνικές ανάγκες και ποια η προϋπόθεση, ώστε αυτές να γίνουν κυρίαρχη κατηγορία παρακίνησης;

14. Να περιγράψετε τις ανάγκες για ασφάλεια και τις κοινωνικές ανάγκες, όπως αυτές αναφέρονται στη θεωρία του A. Maslow.

15. Από τη θεωρία υγιεινής - παρακίνησης του Herzberg να αναφέρετε τους παράγοντες που ονομάζονται κίνητρα.

16. Σύμφωνα με τη θεωρία των προσδοκιών, να αναφέρετε τι προϋποθέτει η παρακίνηση του εργαζομένου για απόδοση.

17. Ποια είναι τα συνήθη προβλήματα ή μειονεκτήματα που παρουσιάζονται κατά τη λειτουργία των ομάδων;

18. Τι γνωρίζετε για την κακή επιλογή τρόπου και μέσου ως εμπόδιο επικοινωνίας;

19. Τι γνωρίζετε για την έλλειψη ενδιαφέροντος / απροσεξίας ως εμπόδιο επικοινωνίας;

20. Πώς συμβάλλουν στη βελτίωση του μηνύματος επικοινωνίας: α) Η σαφήνεια και η ακρίβεια του μηνύματος; β) Η πληρότητα του μηνύματος; γ) Η περιεκτικότητα και η συντομία του μηνύματος;

Διδακτική ενότητα: Διακρίσεις οικονομικών οργανισμών

Καθώς οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργούνται οι επιχειρήσεις, το αντικείμενο με το οποίο ασχολούνται και οι στόχοι τους διαφέρουν προκύπτουν διαφοροποιήσεις που είναι σημαντικές για την επιλογή συγκεκριμένων διοικητικών μεθόδων.

Κριτήρια διάκρισης επιχειρήσεων

• Αντικείμενο απασχόλησης
• Κερδοσκοπικός χαρακτήρας
• Φορέας ιδιοκτησίας
• Νομική υπόσταση και μορφή
• Μέγεθος

Με βάση το αντικείμενο απασχόλησης (κλάδος δραστηριότητας) διακρίνονται σε πρωτογενείς, δευτερογενείς και τριτογενείς. Μια επιχείρηση μπορεί να ανήκει σε περισσότερους από έναν κλάδους.

1. Πρωτογενείς: Αποσπούν από την φύση πρώτες ύλες

• Άντληση φυσικού αερίου, πετρελαίου, νερού κλπ.
• Ορυχεία, λατομεία
• Υλοτομία
• Γεωργία, μελισσοκομία, αλιεία
• Παραγωγή ηλιακής/αιολικής ενέργειας

2. Δευτερογενείς (Μεταποίηση): Επιχειρήσεις που επεξεργάζονται και μεταποιούν τις πρώτες ύλες, προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής για την παραγωγή πιο σύνθετων αγαθών, όπως:

• Είδη διατροφής, ποτά
• Είδη ένδυσης
• Μεταλλικά πλαστικά προϊόντα
• Χημικά προϊόντα, παράγωγα πετρελαίου
• Μηχανές, συσκευές 

Μπορούν να είναι κάθετης ή οριζόντιας οργανωτικής διάθρωσης.

Οι δύο βασικοί τύποι επιχειρήσεων του δευτερογενή τομέα:

i) Βιομηχανικές

• Υψηλό κεφάλαιο, τεχνολογικός εξοπλισμός, τυποποίηση, σταθερή ποιότητα
• Η παραγωγική εργασία συντελείται κυρίως μέσω του τεχνικού εξοπλισμού
• Υψηλή παραγωγή, χαμηλό ανά μονάδα κόστος
• Ο επιχειρηματίας έχει συνήθως διευθυντική θέση
• Υψηλό % σταθερού κόστους, μικρότερη ευελιξία 

ii) Βιοτεχνικές

• Μικρό κεφάλαιο, απλός εξοπλισμός, η παραγωγική εργασία συντελείται κυρίως από τους εργαζόμενους
• Ο επιχειρηματίας βοηθά και στην παραγωγή
• Στοχεύει στην τοπική/εγχώρια αγορά
• Xαμηλότερα σταθερά κόστη, μεγαλύτερη ευελιξία

Γ) Τριτογενείς (Εμπορικές και Παροχής υπηρεσιών): Έχουν ως αντικείμενο την κυκλοφορία αγαθών και προϊόντων, είναι δηλαδή ο συνδετικός κρίκος παραγωγών και καταναλωτών ή παρέχουν υπηρεσίες σε άλλες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.

• Λιανικού, χονδρικού εμπορίου
• Εισαγωγών, εξαγωγών 
• Τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, χρηματιστηριακά γραφεία
• Ξενοδοχεία, τουριστικές επιχειρήσεις
• Υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης
• Πληροφορικής, ανάπτυξης λογισμικού
• Νομικές εταιρείες, μεταφορικές
• Συμβουλευτικές, λογιστικές, ελεγκτικές

Απασχολούμενοι κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας

Βάσει του κερδοσκοπικού χαρακτήρα

Α. Κερδοσκοπικές (Ποριστικές): Επιδιώκουν την πραγματοποίηση επιχειρηματικού κέρδους

i) Ανήκουν συνήθως στον ιδιωτικό τομέα.

ii) Το κέρδος κατανέμεται σε τρία συνήθως μέρη:

- Αποθεματικό/Κεφάλαιο κίνησης (Απόθεμα χρημάτων για λειτουργικά έξοδα)

- Επένδυση σε εξοπλισμό και πάγια (π.χ. κτήρια)

- Απόδοση στους επιχειρηματίες/ιδιοκτήτες/επενδυτές (μέτοχοι, εταίροι κλπ.)

iii) Διακρίνονται για την ευελιξία τους

Β. Μη κερδοσκοπικές (οργανισμοί): Επιχειρήσεις που δεν αποβλέπουν απαραίτητα σε επιχειρηματικά κέρδη και καλύπτουν συνήθως βασικές ανθρώπινες και κοινωνικές ανάγκες (είναι συνήθως μέτοχος ή ιδιοκτήτης το Δημόσιο).

Διακρίνονται τρία είδη:

• Κτητικές: Επιδιώκουν τα έσοδα να υπερβαίνουν τις δαπάνες, έτσι ώστε το πλεόνασμα να επενδυθεί εκ νέου στην επιχείρηση για την βελτίωση των προϊόντων/υπηρεσιών που παράγει. Παραδείγματα αποτελούν οι ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΣΕ, ΕΛΤΑ, αν και ο κερδοσκοπικός χαρακτήρας των συγκεκριμένων διαφοροποιείται κατά περίπτωση ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών.
• Εξισωτικές: Επιδιώκουν τα έσοδα να είναι ίσα με τις δαπάνες και στοχεύουν συνήθως στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών (Εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία, δημοτικές επιχειρήσεις κλπ.)
• Ελλειμματικές: Τα έσοδα υπολείπονται των δαπανών. Συνήθως τα ελλείμματα προκύπτουν λόγω κακής διαχείρισης/προγραμματισμού και όχι σκόπιμα (Νοσοκομεία, ορφανοτροφεία και άλλα δημόσια ιδρύματα)

Βάσει νομικής μορφής:

• Στην νομική επιστήμη ως φυσικό πρόσωπο ορίζεται κάθε άνθρωπος.
• Ως νομικά πρόσωπα ορίζονται οι ενώσεις φυσικών προσώπων με συγκεκριμένο αντικειμενικό στόχο.
• Οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί θεωρούνται νομικά πρόσωπα.

Οι δύο βασικές κατηγορίες νομικών προσώπων:

A. Νομικά πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.)

i) Ίδρυμα: Έχει συνήθως φιλανθρωπικό/κοινωφελή σκοπό.

ii) Σωματείο: Μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ψυχαγωγικού, εκπαιδευτικού κλπ.)

iii) Εταιρεία: Ένωση δύο ή περισσότερων φυσικών προσώπων με στόχο συνήθως την πραγματοποίηση επιχειρηματικών κερδών μέσω διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων.

B. Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.)

i) Ιδρύονται από το Δημόσιο/Κράτος

ii) Επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες

iii) Έχουν περιουσιακή αυτοτέλεια αλλά όχι διοικητική (εποπτεύονται από το κράτος)

• Χωρικά σωματεία (Τοπική αυτοδιοίκηση)
• Ιδρύματα (Φιλανθρωπικά, νοσοκομεία, Χρηματιστήρια, Ασφαλιστικά Ταμεία, ΑΕΙ, ΤΕΙ, Θρησκευτικά ιδρύματα, κλπ.)
• Ενώσεις προσώπων (Επαγγελματικά σωματεία, επιμελητήρια)

Η Επιχείρηση ως Παραγωγική Μονάδα

Η επιχείρηση αποτελεί μια παραγωγική - οικονομική μονάδα, με την έννοια ότι συνδυάζει και αξιοποιεί τους συντελεστές παραγωγής, προκειμένου να παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες, με σκοπό τη διάθεσή τους μέσω του μηχανισμού της αγοράς στους καταναλωτές. Αποτελεί, δηλαδή την οργάνωση που παράγει πλούτο, με την έννοια των αγαθών με τα οποία ικανοποιούνται ανθρώπινες ανάγκες. Ταυτόχρονα όμως συμμετέχει σε κάθε οικονομική δραστηριότητα, αφού, προκειμένου για παράδειγμα να παράγει, παίζει τους ρόλους του επενδυτή, του καταναλωτή, του αποταμιευτή, του δανειζόμενου, κτλ.

Διαφορές Παραγωγικών Μονάδων και Επιχειρήσεων

Η Επιχείρηση αποτελεί μια κατ' εξοχήν παραγωγική μονάδα. Είναι όμως όλες οι παραγωγικές μονάδες, επιχειρήσεις; Το δημόσιο ερευνητικό ίδρυμα, το δημόσιο λύκειο αποτελούν αναμφισβήτητα παραγωγικές μονάδες, είναι όμως επιχειρήσεις; Η απάντηση είναι ασφαλώς όχι. Σε τι λοιπόν διαφέρουν από το ιδιωτικό νοσοκομείο ή σχολείο, τα οποία είναι επιχειρήσεις;

Δύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις επιχειρήσεις από τις υπόλοιπες παραγωγικές μονάδες:

i. Η επιχείρηση παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες τα οποία τα διαθέτει έναντι μιας αξίας ανταλλαγής μέσω του μηχανισμού της αγοράς. Έτσι, η ύπαρξή της εξαρτάται από την ικανότητα να αποκτά έσοδα και κέρδη μέσω του μηχανισμού αυτού. Οι παραγωγικές μονάδες που δεν είναι επιχειρήσεις δε διαθέτουν τα προϊόντα τους με αυτόν τον τρόπο και η επιβίωσή τους δεν εξαρτάται από αυτό.

ii. Η επιχείρηση συνδέεται με την ανάληψη κινδύνου. Αυτό σημαίνει ότι η λειτουργία μιας επιχείρησης ή μια επιχειρηματική δραστηριότητα συνδέεται με πιθανότητα κέρδους ή ζημίας.

Αρχές οργάνωσης και διοίκησης επιχειρήσεων και υπηρεσιών

Στην παγκόσμια οικονομία συντελούνται σήμερα σημαντικές αλλαγές και προς πολλές κατευθύνσεις. Οι επιχειρήσεις, για να έχουν τη δυνατότητα επιβίωσης, θα πρέπει έγκαιρα να τις αντιλαμβάνονται και να τις προβλέπουν. Επιβάλλεται, επομένως, να διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία, ώστε να προσαρμόζονται γρήγορα και να λειτουργούν αποτελεσματικά. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, καθοριστική θεωρείται η συμβολή της Οργάνωσης και Διοίκησης (Management).

Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται να αναπτύξουν οι μαθητές ένα δομημένο εννοιολογικό υπόβαθρο, το οποίο θα τους επιτρέπει να κατανοήσουν:

• Τους λόγους δημιουργίας των επιχειρήσεων και οργανισμών, τα στοιχεία που τους συνθέτουν και τις σχέσεις τους με το περιβάλλον.
• Τις κύριες επιχειρησιακές λειτουργίες.
• Τη σπουδαιότητα και το περιεχόμενο της οργάνωσης και διοίκησης και τις διοικητικές λειτουργίες.
• Τον προσανατολισμό ως προς το περιεχόμενο των επαγγελμάτων στο χώρο της διοίκησης των επιχειρήσεων.